Denken als Disney – Het Disney Model

Je loopt met honderden ideeën rond en ziet overal nieuwe mogelijkheden. Het lijkt soms wel alsof je hoofd explodeert. Herkenbaar? Je kent vast wel iemand, of wellicht ben je het zelf. Walt Disney, the man himself, liep continu met een hoofd vol ideeën rond. Maar daar liet hij het niet bij. Hij heeft het bijna tot een kunst verheven om deze daadwerkelijk naar iets tastbaars om te zetten. Hij deed dit vaak onbewust, op een manier die hij zich eigen had gemaakt. Zijn manier van werken, of liever gezegd denken, hanteren we regelmatig als hulpmiddel binnen coaching. In dit artikel bespreek ik de Walt Disney methode (of het Disney Model).

De ervaring leert dat er veel mensen zijn die met hun creativiteit struggelen. In mijn loopbaan heb ik regelmatig met overgestimuleerde creatieve breinen te maken gehad. Men schiet door in creativiteit, wat resulteert in chaos en het (bijna) nooit iets afmaken. De creativiteit wordt dan een valkuil. Herkenbaar? Jazeker! Ik, Dennis, heb er zelf namelijk ook vaak last van: een ‘over’ creatief brein. Ik zie overal verbanden, heb talloze ideeën en voordat ik daadwerkelijk een idee in uitvoering breng of op het punt sta om de volgende stap te maken, heb ik al weer een nieuw idee. Een idee dat nog beter of interessanter is. Zo blijf ik van idee naar idee hoppen. Daar kunnen we van Walt iets leren.

Walt Disney’s manier van denken

Walt Disney maakte het mogelijk om een succesvol zakenimperium op te bouwen op basis van creativiteit en briljante ideeën. Het bedrijf en hijzelf staan daar symbool voor. Van de alom bekende Disney karakters en geanimeerde films tot themaparken, maar ook legio innovatieve technische- en organisatiestructuren op het gebied van film en animatie.

Walt Disney heeft de strategie ontwikkelt om zaken vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken en te bekijken. Deze verschillende perspectieven leverde hem een schat aan informatie op die hij vervolgens kon samenbrengen tot een uitvoerbaar geheel. Hij deed dit vaak onbewust, terwijl zijn omgeving er een bepaald systeem in zag. Eén van zijn animatie specialisten beschreef dit zeer toepasselijk: “….er waren in wezen 3 verschillende Walts: De Dromer, De Realist en de Tegenwerker. Je wist alleen niet welke van de 3 er tijdens je meeting binnen liep.”

Het interessante is dat de beschrijving niet alleen inzicht in Disney’s manier van werken illustreert, maar ook de dynamiek en soms zelfs het spanningsveld, tussen creativiteit en structuur. Een dynamiek die zeer effectief blijkt te zijn.
Mijn eigen (creatieve) brein heeft echter moeite met de term ‘structuur’. Ik schiet dan vaak in een soort weerstand, ‘structuur’ geeft voor mij een belemmerend gevoel. Structuur is dan de vijand. Inmiddels heb ik geleerd dat structuur, of beter gezegd het creatieve proces, juist ontzettend helpt.

Creativiteit als proces

Creativiteit als proces bestaat uit het coördineren van 3 subprocessen: dromer, realist en criticus. Om het duidelijker te maken: Een dromer zonder realist kan ideeën niet in iets tastbaars omzetten. Een criticus en een dromer zonder realist raken verstrikt in een continu conflict. Een dromer en een realist kunnen iets creëren, maar de kans bestaat dat ze geen hoge kwaliteit behalen zonder de criticus. Er is een mooi voorbeeld van een leidinggevende die trots was op zijn innovatieve manier van denken, maar het perspectief van de realist en criticus niet goed beheerste. De andere werknemers zeiden dan vaak: “Hij zit vol met ideeën… en sommigen zijn best ok”.

Creativiteit bestaat uit een combinatie van verschillende fases. Creativiteit heeft de Dromer nodig om nieuwe ideeën en doelen te vormen. Het heeft de Realist nodig om ideeën naar iets concreets te transformeren en de Criticus functioneert als filter en de stimulans tot verfijnen.

Walt Disney begreep dit als geen ander. Er zijn verhalen dat hij een tafel had met drie verschillende stoelen, waarbij iedere stoel voor één van de posities stond. Maar ook het verhaal dat hij drie verschillende ruimtes had die hij met zijn team gebruikte tijdens brainstormsessies. Tijdens meetings wist het team daarentegen nooit welke pet hij zelf op had. Het scheen dat hij meestal de positie van de meest ondergeschikte innam om het proces in gang te zetten of houden. Hij voelde heel goed aan wanneer een bepaalde positie noodzakelijk was, omdat de andere(n) bijvoorbeeld oververtegenwoordigd waren. Hij begreep de balans en noodzaak van elke pet.

Het Disney model

Het was NLP ontwikkelaar Robert Dilts die Disney’s strategie verder onderzocht en een model ontwikkelde die tijdens coaching en brainstormsessies ingezet kan worden: The circle of creativity, veelal vertaald naar het ‘Disney Model’ of ‘Disney Methode’.

Het model laat zien dat Disney (onbewust) steeds dat deel van hem liet domineren dat paste bij de behoefte van dat moment. De DROMER in hem ontwikkelde zijn visie, de REALIST vertaalde deze visie in uitvoerbare stappen. Als CRITICUS zag hij de beperkingen en grenzen van zijn ideeën.

Het is een prachtig model (en verhaal), die we vaak als oefening tijdens coaching inzetten. Met name als iemand moeite heeft met iets nieuws te proberen, keuzes te maken, of zodra een cliënt aangeeft: “Ik heb zoveel ideeën, maar ik weet simpelweg niet waar ik moet beginnen”. Here we go!

Walt Disney model dromer criticus realist
Walt Disney model : dromer | criticus | realist

Het model voor jezelf inzetten

Ik beschrijf hieronder op een praktische manier het proces, de 3 verschillende onderdelen en de vragen die je jezelf kunt stellen.

Voorbereiding

Als voorbereiding is het aan te raden om 3 fysieke posities te kiezen. Dit kunnen 3 stoelen zijn, 3 ankerpunten in de vorm van 3 A4’tjes op de grond met de woorden Dromer, Realist en Criticus erop of 3 verschillende ruimtes. Sommige mensen hanteren zelfs 3 verschillende locaties: de koffiebar om de hoek, de bibliotheek, het kantoor of de favoriete eetgelegenheid met die beste cheesecake van Amsterdam . Kijk wat voor jou werkt. En voor teams geldt hetzelfde.

Een heel belangrijk punt is de volgorde. Vaak komen niet alle drie de delen evenwichtig aan het woord als we over onze plannen, doelen en/of dilemma’s nadenken. Door gelijk de criticus in te schakelen kan de creativiteit van de dromer worden beperkt. Of we blijven hangen in de droomfase, doordat we niet kijken naar de risico’s. Het is dus belangrijk om de volgorde aan te houden.

De stappen

Om te beginnen bepaal je het probleem of een doelstelling dat je onder handen wilt nemen. Het mag zo moeilijk zijn als je maar wilt. Denk er nog niet over na.

Stap 1 – De dromer:
Ga op de plaats van de Dromer staan en laat je geest vrij ronddwalen. Het hoeft niet realistisch te zijn, probeer het vooral visueel te maken. Laat de realiteit, problemen en risico’s je gedachten niet belemmeren. Denk vooral groots. Wat zou je doen als mislukking uitgesloten was? Je het kunt verwoorden in de volgende zin: Stel je voor dat….

De energie van de dromer is vaak: ruimte, creativiteit, vrijheid en ontspanning.

Vragen die je hierbij kunt stellen:

  • Wat willen we doen/Wat wil ik doen?
  • Visualiseer de situatie alsof je doel helemaal is bereikt. Hoe ziet dit eruit? Ga net zolang door totdat het beeld helemaal aan je wensen voldoet, wat zie je om je heen, wat voel je en wat zijn je gedachten op dat moment.
  • Waarom willen we/wil ik dit doen?
  • Wat is de toegevoegde waarde en wat zijn de voordelen?
  • Hoe weet je dat deze voordelen zijn bereikt?
  • Waar brengt dit doel jou naar toe, wat is de bijdrage van het halen van dit doel aan jouw leven?

Stap nu even uit de positie en neem een diepe ademhaling. Vind een momentje van rust.

Stap 2 – De realist:
Ga vervolgens op de positie van de Realist staan en denk na over het plan waarover je hebt gedroomd. Je stelt jezelf de vraag: als deze droom te verwezenlijken is, stel dat dit haalbaar is, wat gaan we dan doen? Je kijkt nog niet naar mogelijke risico’s en beperkingen, je gaat er nog steeds vanuit dat het mogelijk is om de droom te verwezenlijken.
De Realist kan worden samengevat in de volgende zin: Hoe krijg ik dit voor elkaar…..

De energie van de realist is die van: gronding, balans, rust en overzicht. Daar worden de dromen haalbaar; omgezet in daden.

Vragen die je in deze positie kunt stellen:

  • Wanneer hebben we/heb ik het doel gerealiseerd?
  • Wie hebben we/ik nodig, wie moeten hierbij betrokken worden, wie zullen erbij betrokken zijn.
  • Wat hebben we/ik nodig om dit doel te bereiken? En wat gaan we/ik doen om dit te krijgen?
  • Hoe gaan we/ik het doel, het idee implementeren. Wat is de eerste stap, wat is de tweede stap en wat is derde stap.
  • Hoe zorgen we/ik voor een constante evaluatie en feedback zodat we weten of we op de goede weg zijn of niet?
  • Hoe zullen we/ik weten dat het doel is gehaald?

Stap opnieuw even uit deze positie en kom even tot rust.

Stap 3 – De criticus:
Stap nu in de Criticus positie. De criticus kijkt vooral naar dat wat er mis kan gaan. Wat ontbreekt er? Wat zijn mogelijke problemen, risico’s en obstakels? Wat kan ons tegenhouden? Als het plan samenwerking met anderen inhoudt, hoe ziet die samenwerking er dan uit? Levert het voldoende op? Is het boeiend genoeg? Verdien je er genoeg mee? Breng orde aan in je gedachten. Welke veranderingen moeten er plaatsvinden om het voorstelbaar te maken?
De Criticus kan worden samengevat in de volgende zin: Wat ontbreekt eraan, wat heb ik eraan?

De energie van de criticus is meestal oordelend over zichzelf. Maar, de criticus heeft ook een positieve waarde die helpt om je dromen uiteindelijk in de realiteit te leven. Wees je daar bewust van.

Vragen die je in deze positie kunt stellen:

  • Op wie heeft het behalen van het doel het meeste effect en zijn er mensen die dit idee kunnen maken of breken?
  • Wat zijn de behoeften van deze mensen?
  • Waarom zou iemand dit plan of idee kunnen verwerpen?
  • Wat zijn de voordelen van de manier waarop het nu gaat?
  • Hoe kunnen we de voordelen van de huidige situatie behouden wanneer we ons nieuwe idee implementeren?
  • Zijn er omstandigheden te bedenken waardoor we het nieuwe idee niet willen implementeren?
    Wat hebben we nog nodig of mist er nog iets aan het idee?

Belangrijk: Als je je wilt verzekeren van opbouwende kritiek en afbrekende kritiek wilt vermijden, bedenk dan dat de Criticus niet realistischer is dan de Dromer. Hij vertegenwoordigt slechts een andere wijze van denken over de gegeven mogelijkheden. De Criticus bekritiseert NIET de Dromer of de Realist, hij bekritiseert het Plan.

Oefening baart kunst

Het vergt oefening en vaak zul je de stappen meerdere keren doorlopen totdat alle 3 tevreden zijn. Dat is juist het doel. Je hebt ze alle drie nodig en alle drie hebben ze aandacht nodig. Zodra je er eentje negeert kom je in een spanningsveld terecht die vaak belemmerend is. Het gaat om de juiste balans. Of zoals een cliënt van mij het mooi omschreef: “De Dromer wil groter, de Criticus wil beter en de Realist wil overzicht en rust.”

Nu is het aan jou!

Hoe ervaar je deze methode? Werkt het voor je of loop je ergens tegen aan? Heb je wellicht een andere methode die voor jou werkt? We lezen het graag in de comments/reacties hieronder.

Wil je er een keer over sparren?

Het is oprecht een super waardevol model. Neem snel contact met ons op voor een persoonlijke coaching sessie of training. Deze methode is ook ideaal voor een team training of brainstorm sessie. Wij hebben al meerdere workshops en sessies mogen faciliteren voor verschillende bedrijven en organisaties. Vraag ons gerust naar de mogelijkheden.

When you change the way you look at things the things you look at change
– W. Dyer

Dennis Beentjes

Dennis is loopbaancoach en medeoprichter van de Mindbrouwerij. Met ruim 16 jaar werkervaring in management binnen het privé onderwijs en diverse freelance werkzaamheden op het gebied van trainingsontwikkeling, marketing coördinatie en content creatie, is hij in staat loopbaanvragen vanuit verschillende perspectieven te benaderen.

Referenties:

Relevant artikel: Denk Groots!

Ontvang elke twee weken een nieuwe mail met interessante weetjes, inspirerende inzichten, oefeningen, artikelen, evenementen, nieuwe onderzoeken of videos op het gebied van persoonlijke-, en loopbaanontwikkeling! Via de knop hieronder.

Ik schrijf mij in voor de tweewekelijkse mailing

create organise evaluate model

5 gedachten over “Denken als Disney – Het Disney Model

    • Dennis Bericht auteurBeantwoorden

      Thanks! Dat creatieve brein van jou kent inderdaad ook geen grenzen. Ben benieuwd of het je helpt.

    • Dennis Beentjes Bericht auteurBeantwoorden

      Fijn te horen! Het is zo’n inspirerende methode. Mocht je een keer willen sparren hierover, neem dan gerust contact met ons op. Groet, Dennis

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.