Betere beslissingen door effectief reflecteren

Hoe neem jij grote beslissingen? En op welke momenten kom jij tot de meest briljante ingevingen of inzichten? In dit artikel zoom ik in op effectief gebruik van het brein om tot betere beslissingen te komen.

Naar aanleiding van een eerder blog artikel over motivatie werd ik afgelopen maand door nu.nl geïnterviewd voor een stuk over de weerstand die mensen ervaren om na hun vakantie weer aan het werk te gaan. Tijdens het gesprek sprak ik over het feit dat veel mensen tijdens hun vakantie dichter bij zichzelf komen, omdat ze meer leuke dingen doen, maar ook omdat er tijd en ruimte is voor reflectie.

En dat is best logisch, want laten we eerlijk zijn, vakanties zijn ideale momenten om even lekker na te denken en te reflecteren. Door verandering van omgeving en nieuwe indrukken gaan we vaak dieper en soms anders over dingen nadenken. Dat kan over je werk gaan, je bedrijf, je loopbaan maar ook over persoonlijke zaken als relaties, je financiële situatie en gezondheid. En dat levert vervolgens weer nieuwe inzichten en perspectieven op, die soms inspirerend maar ook confronterend kunnen zijn. Want als die nieuwe inzichten niet helemaal in lijn zijn met je huidige baan, werkomgeving en andere dagelijkse bezigheden, dan is terugkeer naar je werk niet heel erg stimulerend.

Hoe kunnen we dat reflecterende vermogen langer vasthouden in ons dagelijks leven, zonder direct terug te vallen in de bekende ratrace? Het vasthouden van het vakantie gevoel, maar dan vanuit denken en reflecteren? Om vervolgens vanuit reflectie betere beslissingen te kunnen nemen, die een positieve bedrage leveren aan ons werkgeluk en welzijn? Vanuit deze hersenspinsels dook ik in de wereld van het brein en het effectief gebruik ervan. En dan kom je bijna automatisch bij Theo Compernolle terecht.

Drie breinsystemen

Neuropsychiater, onderzoeker en docent Theo Compernolle legt dit effectieve gebruik in zijn boek Ontketen Je Brein uit aan de hand van drie breinsystemen: Het reflexbrein, het reflecterende en het archiverende brein. Alle drie hebben ze verschillende functies:

  • Het reflexbrein is snel en primitief en reageert op prikkels uit je omgeving. Het is volledig in het hier en nu en reageert razendsnel. Routinematig gedrag en impliciete kennis komen vanuit dit breinsysteem.
  • Het reflecterende, denkende brein, is in staat tot reflectie en abstracte gedachtegangen. Daarbij spelen zowel het verleden en heden als ideeën over de toekomst een rol. Het geeft zin en betekenis aan de groeiende stroom van informatie. Tevens helpt dit breinsysteem het reflexbrein om positieve gedragsverandering en routines te realiseren.
  • Het archiverende brein verwerkt en ordent voortdurend informatie, zodat die informatie wordt opgeslagen, bijgewerkt en voor ons reflecterende brein beschikbaar is. Creativiteit en verrassende nieuwe inzichten vinden in dit breinsysteem hun oorsprong.
Drie breinsystemen van Compernolle voor effectieve beslissingen

Wie niet wil werken op basis van primitieve reacties van het reflexbrein, heeft het reflecterende brein dus nodig voor verstandige beslissingen. Dit kunnen beslissingen in je werk zijn, maar ook in je loopbaan, je relaties of je gezondheid. Effectief leren omgaan met ons brein is de steutel tot betere beslissingen verbetering van productiviteit.

‘[Het meest facinerende aan het brein, vind ik dat we] – als enige diersoort – een denkend brein hebben. We kunnen dankzij dat deel van ons brein dingen voorstellen die er niet zijn, een taal leren, plannen maken en beslissingen doordenken. Omdat we ons ooit hebben verbeeld dat we naar de maan wilden vliegen is dat ook gelukt.’
– Theo Compernolle (happinez.nl)

Paar puntjes van aandacht:

Er zijn een aantal punten die een cruciale rol spelen in de effectiviteit van ons brein.
Ten eerste: reflecteren en denken kost energie. Om ons reflecterende brein in gang te zetten moeten we moeite doen: het KOST ons aandacht. Kortom, het gaat niet vanzelf.

Ten tweede: Het reflexbrein daarintegen is erg makkelijk te triggeren. Zaken en dingen die in ons dagelijks leven en om ons heen gebeuren TREKT onze aandacht, wat ervoor zorgt dat het reflexbrein eenvoudig en regelmatig in andere bezigheden wordt getrokken. Compernolle legt uit: “Bij verstoringen neemt ons reflexbrein het over. Dit deel neemt heel instinctmatig en onvoldoende doordachte besluiten. Het denkende brein, dat veel kwetsbaarder en sneller vermoeid is, krijgt geen kans te evalueren, met creatieve invallen te komen of te reflecteren.”

En ja, je herkent het al: je mobiele telefoon die continu notificaties afgeeft of je email, Instagram, TikTok, het altijd maar verbonden zijn, of de drukke ‘kantoortuin’ waarin je werkt zijn allemaal verstoringen die heel eenvoudig je reflexbrein in beweging brengt.

Zero Sum Game

Maar in dit artikel wil ik vooral inzoomen op het reflecterende en archiverende brein. Want naast het feit dat reflecteren energie kost, kan het reflecterende brein maar één ding tegelijk. Ja, ja, je leest het goed, het brein heeft ook zijn beperkingen. Multitasken behoort dan ook volledig tot een achterhaalde mythe volgende Compernolle. Het zorgt ervoor dat ons brein continu moet switchen waardoor we niet onze aandacht erbij kunnen houden en niet goed kunnen nadenken. Dit komt ons vermogen om belangrijke beslissingen te nemen absoluut niet ten goede.

Daarnaast behoren het reflecterende en archiverende brein beide tot het werkgeheugen volgens een zero sum game principe. Dat betekent dat als het reflecterende brein 90% van het werkgeheugen gebruikt, er 10% over blijft voor het archiverende brein, waarbij de laatste continu gebruikt wat er vrij en beschikbaar is.

Het archiverende brein hebben we nodig om dingen te ordenen. En zodra er een gaatje vrij is gaat deze aan de slag. Tijdens dat ordenen laat dit breinsysteem ervaringen en gedachten inzinken, legt verbanden en maakt nieuwe (associatieve) verbindingen, en wordt daardoor een belangrijk archief en raadgever voor het reflecterende brein. Erg fijn als je belangrijke beslissingen moet maken in je werk of leven, toch?

Tijd om na te denken

Compernolle legt uit: “Om z’n werk te kunnen doen, wacht dit deel van de hersenen altijd op een pauze, op een moment van ontspanning van het denkende brein, al is het maar een paar minuten.” Bijvoorbeeld, tijdens je slaap heeft dit breinsysteem 100% van het werkgeheugen beschikbaar om zijn ding te doen. Het reflecterende brein ligt dan voornamelijk stil. Een goede nachtrust is dan ook van groot belang.

Maar ook regelmatig pauzes nemen in je werk komt het archiverende brein ten goede. En dan niet meteen op je mobiele telefoon gaan zitten of je emails checken, maar juist een korte wandeling gaan maken of een koffie momentje inlassen. En als je reflecterende brein dan nog net genoeg open staat voor het archiverende brein, dan bestaat er een grote kans dat er plots van die bekende AHA momenten naar boven komen: verrassende nieuwe inzichten of oplossingen voor datgene waar je mee bezig was. De tijd nemen om gericht na te denken gevolgd door een pauze is dus ontzettend effectief.

Geregeld nietsdoen

Wanneer ben jij tot de meest verrassende inzichten, briljante ingevingen of oplossingen voor je probleem gekomen? De meeste mensen komen met antwoorden als ‘onder de douche’, ‘tijdens boodschappen doen’ of onderweg op de fiets naar werk. Zelfs Nobel Winnaars delen deze ervaringen. Onderzoek leert ons dat dagdromen één van de meest effectieve manieren is om het archiverende – en reflecterende brein zijn werk te laten doen. Ik heb er al eens eerder over geschreven in het blog artikel ‘mijn brein ziet het allemaal even niet meer’, maar even niets doen is juist ontzettend efficient! Of hoe Compernolle het in een interview mooi weergeeft:

‘Geregeld nietsdoen in de zin van denkpauzes, ontspanning, vrij zijn van taken en nergens mee bezig zijn, is heel nuttig. Wat de meesten van ons als ‘verloren tijd’ beschouwen, is in feite ideale ‘opbergtijd’ voor je archiverende brein. Daarom is onafgebroken aan je scherm gekluisterd zitten een ramp voor je intellectuele productiviteit en creativiteit.’ – Theo Compernolle (managementboek.nl)

Er is dus een gezonde balans nodig tussen geconcentreerd denken (reflecterende brein) en rust nemen (archiverende brein), zodat ons gedrag en de beslissingen die wij nemen (reflexbrein) ons in positieve zin verder helpen. Daardoor benutten we ons brein veel beter, zijn we productiever en ervaren we minder negatieve stress.

Kortom! Neem straks na het lezen van dit blog artikel even een pauze, boek die vakantie of dat weekendje weg om te kunnen reflecteren en tot nieuwe inzichten te komen (zie het interview met nu.nl) en plan wekelijks tijd in, voor jezelf, om gefocussed en ongestoord te kunnen nadenken. Gevolgd door een pauze natuurlijk!

Maak betere beslissingen in je loopbaan

Voor mij is het drie breinsystemen principe van Compernolle een echte eye-opener. Zodra ik te druk ben in mijn werk, heb ik gevoelsmatig geen tijd om na te denken, waardoor ik vast dreig te lopen en geen uitweg zie. Ik herken het bij mijzelf, vanuit de gedeelde ervaringen van coach clienten en kon direct verbanden leggen tussen andere theorieën en de trainingen en workshops die we hebben gegeven.

Tijdens workshops, trainingen en coaching wordt het reflecterende brein van zowel de deelnemers, coachee en coach in gang gezet. Het reflecterende brein geeft tijdens deze bijeenkomsten zin en betekenis aan ervaringen, gebeurtenissen en gedeelde informatie, waarna het archiverende brein alles, naderhand en tijdens denkpauzes, een plek kan geven. Met mooie inzichten en passende oplossingen tot gevolg.

Maar, vergeet niet, reflecteren kost energie en archiveren heeft tijd nodig, wat betekent dat je er bewust mee bezig moet zijn. Gun jezelf die tijd en ruimte, neem af en toe even afstand van je werk om echt na te kunnen denken en reflecteren. Disconnect to reflect and reconnect, met jezelf en je omgeving. Ga daarom in plaats van digitale communicatie via sociale media of whatsapp berichten ook eens echte gesprekken aan. Even afstand, even loskoppelen en weer verbinding maken. Ik garandeer je dat je brein je er dankbaar voor zal zijn. Het voelt bijna als vakantie.

Wil je een keer reflecteren over je loopbaan? Boek dan snel een coachgesprek met ons in!

Hoe kun je verder je brein beter benutten en beter mee omgaan? Luister naar Theo Compernolle en zijn drie geboden van breinvriendelijk werken:

Wat neem jij mee uit het drie breinsysteem? Hoe belangrijk is het in jouw werk? En hoe kan jij meer aandacht geven aan je reflecterende en archiverende brein? We lezen het graag in de comments!

Referenties:

https://www.happinez.nl/mind-meditatie/je-bent-slim-maar-doet-domme-dingen-met-je-brein/
https://www.managementboek.nl/magazine/interview/4248/theo_compernolle_ontmaskert_de_multitask-mythe
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2052612-multitasken-is-compleet-inefficient

Meer weten?

De podcasts van Ben Tiggelaar en David Allen (GTD) waarin ze Compernolle interviewen:

  1. Ben Tiggelaar: Theo Compernolle – goede en slechte stress
  2. David Allen: interview with Theo Compernolle
  3. BOEK: Ontketen Je Brein van Theo Compernolle

Dennis Beentjes

Dennis is loopbaancoach en medeoprichter van de Mindbrouwerij. Met ruim 16 jaar werkervaring in management binnen het privé onderwijs en diverse freelance werkzaamheden op het gebied van trainingsontwikkeling, marketing coördinatie en content creatie, is hij in staat loopbaanvragen vanuit verschillende perspectieven te benaderen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.