Waarden als drijfveren

Jouw waarden zijn jouw drijfveren. Het laat zien wat jou motiveert, wat jij belangrijk vindt en hoe jij wilt leven en zijn. Als mens, partner, ouder, vriend, collega, ondernemer, werknemer, student enz.
Ons dagelijks handelen is, vaak onbewust, op onze waarden gebaseerd. Het helpt je om keuzes te maken, het dient als checklist en als kompas. Kortom: verdomde waardevol om te weten welke waarden voor jouw belangrijk zijn.

Handig en waardevol, maar niet perse simpel om je waarden te ontdekken. Het is over het algemeen niet iets waar we dagelijks bij stil staan. En waarden worden nogal eens verward met normen, doelen en voorwaarden. Daarom ga ik hieronder wat dieper in op wat waarden zijn en hoe je deze kunt achterhalen voor jezelf.

Geen doel op zich

Waarden zijn anders dan doelen. Doelen kun je bereiken. Als je als doel hebt om een marathon te lopen is deze bereikt zodra je dat hebt gedaan. Jouw persoonlijke waarden zijn vooral leidend bij het maken van keuzes. Stel ‘onafhankelijkheid’ is een van je waarden. Je kunt jezelf de vraag stellen als je een keuze moet maken of deze bijdraagt aan ´onafhankelijkheid´ of hoe je zo ´onafhankelijk´ mogelijk kunt handelen in die situatie. Onafhankelijkheid is dan geen einddoel maar een richting.

normen en waarden als koppel

Normen en waarden worden vaak in een adem genoemd. Toch zijn het 2 verschillende dingen. Simpelweg kun je zeggen dat normen de zaken zijn die je als normaal betitelt. Zo is het bijvoorbeeld (voor de meeste mensen) normaal dat je op tijd komt als je met iemand hebt afgesproken of dat je een ouder iemand laat zitten in de bus. Normen kun je dus zien als richtlijnen of ongeschreven regels hoe je met elkaar omgaat. Normen en waarden vormen vaak een koppeltje.  Om dat toe te lichten gebruik ik hiervoor de voorbeelden die ik eerder noemde:

• Ik sta op voor ouderen in de bus (norm), omdat ik respect heb voor anderen/ouderen (waarde)
• Ik kom op tijd op mijn afspraak (norm), want ik ben betrouwbaar (waarde)

Persoonlijk en veranderlijk

Jouw waarden worden gevormd door onder andere jouw omgeving, ervaringen, gebeurtenissen, resultaten en kennis. Iedereen ontwikkelt zo zijn eigen set met waarden.
Wat deze waarden voor jou betekenen is persoonlijk. Want wat jij onder bijv. succes, vrijheid of creativiteit verstaat, kan voor een ander weer heel anders zijn.
Jouw waarden ontwikkelen zich met jou mee. Als je jonger bent vind je avontuur en vrijheid wellicht belangrijke waarden. Als je een gezin hebt hecht je mogelijk meer waarde aan stabiliteit en zekerheid. Dus jouw set met waarden verandert steeds met jou mee.

Voldoening en energie

Als jij jouw waarden voldoende ruimte geeft of mee laat wegen bij het maken van keuzes, stellen van prioriteiten en bij het bepalen van de invulling van de dagelijkse dingen die je doet, merk je dat dit energie en voldoening geeft. Het voelt lekker, als een goede ‘flow’. Waardoor je ook beter tegen tegenslagen kunt.
Als je niet weet wat jouw waarden zijn en hier geen ruimte aan geeft, zul je dat waarschijnlijk ook merken. Het kost veel energie, het voelt niet goed, je zit vast en hebt waarschijnlijk veel ‘interne discussies’.
Het is dan ook fijn om zoveel mogelijk in een omgeving en met mensen te zijn (zoals werk, relatie en vrienden) die aansluiten bij jouw waarden.
Als jij bijvoorbeeld bij een organisatie werkt waar je geen of weinig ruimte krijgt voor ontwikkeling, terwijl dat voor jou een belangrijke waarde is, gaat dat op termijn knagen. Dat voelt beklemmend, je kunt je ei niet kwijt en geeft geen energie. Het is dan ook handig om jouw waarden als checklist te gebruiken als je op zoek bent naar een baan, maar ook bij het ‘kiezen´ van een partner of vrienden.

Stap voor stap naar jouw waarden

Jouw waarden zijn voor jou vaak vanzelfsprekend, dus het vergt soms wat uitzoekwerk om ze te ontdekken. Het is daarom goed jezelf vooral veel vragen te stellen. Uit de antwoorden die jij geeft op deze vragen kun je een rode draad ontdekken die jou naar je waarden brengen.
Hieronder een aantal stappen die je helpen jouw waarden te ontdekken. Het zal je niet verbazen dat de eerste stap vooral uit vragen bestaat :-).

STAP 1: vragen

Geef antwoord op de volgende vragen.  Denk hierbij zowel aan situaties op je werk als privé.

• Van welke situaties word je echt blij? (wat deed je toen, met wie was je, wat droeg bij aan dat gevoel?)
• In welke situaties was je trots op jezelf?  (wat deed je toen, waren andere mensen ook trots op jou, wat droeg bij aan dat trotse gevoel?)
• Wat vind jij belangrijk in je leven?
• Wanneer voel je voldoening? (Wat gaf die voldoening, welke situaties waren dat, wat hebben die situaties gemeen?)
• Waardoor word jij gemotiveerd?  (wat doe je dan, wat voel je dan)
• Hoe wil jij dat anderen jou zien? (bijv. werk/familie/vriendschap)
• Wat wil je dat mensen over jou zeggen als je ouder of zelfs overleden bent?

STAP 2:

Kies  de 5 waarden die jou het meest aanspreken. Kies vooral intuïtief en denk er niet te lang over na. Je hoeft ze nog niet in volgorde te zetten, dus kies ze willekeurig uit. Je kunt hierbij gebruik maken van deze lijst met waarden: http://www.mindbrouwerij.nl/waarden/.
Het is handig om je waarden op bijvoorbeeld post it of papiertjes schrijft zodat je er later mee kunt gaan schuiven.

STAP 3:

Omschrijf in een paar zinnen of steekwoorden wat deze waarde voor jou betekent, waar deze waarde voor staat. Daarmee maak je voor jezelf helder waarom deze waarde zo belangrijk voor je is. Misschien ontdek je ook dat er soms een ander woord beter bij jou past.
Voorbeeld. Als je onafhankelijkheid hebt gekozen als waarden en je omschrijft dit als: ‘onafhankelijkheid betekent voor mij dat ik me vrij kan voelen’. Dan kan het zijn dat vrijheid een belangrijkere waarde is, dat dit woord beter bij je past. Het kan zijn dat onafhankelijkheid voor jou onder vrijheid valt en dat dus vrijheid de ‘echte’ waarde is.

STAP 4:

Nu ga je de waarden rangschikken op belangrijkheid. Leg  op volgorde en leg daarbij je belangrijkste waarde bovenaan. Als je de waarden op volgorde hebt, kun je bij jezelf nagaan of de volgorde klopt. Dit kun je doen door jezelf de volgende vraag te stellen: Als ik moet kiezen tussen waarde 1 en 2,  welke waarde is dan het belangrijkste?
Leg de belangrijkste bovenaan. Neem nu de volgende waarde en stel jezelf weer de vraag: als ik moest kiezen tussen deze twee, welke zou dat zijn?
Leg zo je waarden op de volgorde die voor jou klopt. Het kan zijn dat je de volgorde door deze vragen helemaal aanpast. Dat is helemaal niet gek. Sterker nog dat gebeurt best vaak.

Neem je tijd

Door deze stappen te volgen bepaal je de waarden die op dat moment belangrijk voor je zijn. Het kan best lastig zijn om deze te ontdekken. Soms heb je wat langer nodig om de waarden te ontdekken die echt helemaal bij jou passen. Dat is ok. Het is sowieso goed en leuk om je waarden er zo er zo nu en dan weer eens bij te pakken en de stappen opnieuw te volgen.

Mijn checklist

Toen ik mijn waarden helder kreeg met een zelfde soort oefening, gaf mij dat heel veel inzicht, richting en rust. Nog steeds gebruik ik mijn waarden als een checklist als ik keuzes maak. Het is voor mij daardoor makkelijker om prioriteiten te stellen, nee te zeggen en mijn keuzes te beargumenteren. En ik merk dat ik veel meer voldoening voel als ik volgens mijn waarden leef.

Ik hoop dan ook oprecht dat dit artikel en de bijbehorende stappen jou ook helpt om jouw waarden helder te maken.  

Groet,

 

Janneke Koninkx | De Mindbrouwerij